Maand: april 2015

Net zoals de bijbel heeft ieder Spaans gezin Don Quichot in de boekenkast staan. Het is ongetwijfeld het bekendste boek uit de Spaanse literatuur en ook uit de wereldliteratuur. Dit jaar is het 400 jaar geleden dat het tweede deel van Don Quichot werd gepubliceerd. Naar aanleiding hiervan zijn er veel culturele activiteiten om dit te vieren. Bij het Instituto Cervantes in Utrecht was er de lezing: Dag van Cervantes. Cervantes en de geboorte van de moderne lezer.

In dit artikel staat een korte biografie, wordt aandacht besteed aan het boek Don Quichot en in het bijzonder het tweede deel.

Wie was Cervantes?

Miguel de Cervantes Saavedra werd geboren op 29 september 1547 in Alcalá de Henares, en hij stierf in Madrid op 22 april 1616, op 68 jarige leeftijd. Zijn vader, Rodrigo de Cervantes, was een barbier en chirurgijn die veel door het land reisde. Cervantes had een turbulent leven, het beeld van de beschouwende en teruggetrokken schrijver is niet op hem van toepassing.

Hij had veel tegenslagen in zijn leven; een aantal keren werd hij verbannen, belandde hij meerdere keren in de gevangenissen en had hij altijd schulden.  In 1569 vluchtte hij uit Madrid vanwege een duel. Na wat omzwervingen kwam hij in 1570 in Napels terecht, daar ging hij in militaire dienst bij de Spaanse marine en vocht tegen de Turken. Bij de zeeslag bij Lepanto op 7 oktober 1571 raakte hij gewond aan zijn linkerhand waardoor hij deze niet meer kon gebruiken. Hij reisde rond in het Middellandse zee gebied. In 1575 werd zijn schip overvallen door Turkse kapers en zat hij vijf jaar gevangen in Algiers, totdat hij in 1580 werd vrijgekocht door het Broederschap van de Heilige Drie-eenheid. In de jaren van 1587 tot 1601 werkte hij als belastinginner van de Staat in Sevilla. In 1597 belandde hij in de gevangenis als gevolg van corruptie. Toen kreeg hij het idee om het boek Don Quichot te schrijven.

Andere bekende werken van Cervantes zijn: La galatea, Novelas ejemplares en Los trabajos de Persiles y Segismunda.

De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha

Het boek “De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha” is een parodie op de middeleeuwse ridderroman. In 1605 publiceerde hij het eerste deel van Don Quichot.

Het boek begint als volgt:  “In een klein dorpje in La Mancha, waarvan ik de naam even vergeten ben, woonde nog niet zo lang geleden een edelman van middelbare leeftijd. Hij zal een jaar of vijftig zijn geweest. Hij was heel dun en hij had lange spillebenen en een mager gezicht.” Deze zinnen zijn onderdeel van het Spaanse culturele erfgoed.

Het gaat over een onbekende gekke oude ridder, Don Quichot die besluit om alles wat hij in de ridderromans heeft gelezen in de praktijk te brengen. Hij trekt ten strijde met oude wapens op een oud paard (Rocinante) vergezeld van een analfabetische landarbeider, Sancho Panza. Ze reizen door La Mancha op zoek naar avontuur.

Tweede deel

In 1615 werd het tweede deel van Don Quichot gepubliceerd, nu 400 jaar geleden. Slechts één jaar voordat hij stierf. Wat was de aanleiding om het tweede deel te schrijven?

In het voorwoord van het tweede deel staat het volgende fragment:
“God beware me, doorluchtige dan wel vulgaire lezer, wat zult jij gretig uitzien naar dit voorwoord, waarin je denkt wraak, gescheld en geschimp aan te treffen op de maker van de tweede Don Quichot, ik bedoel hem van wie ze zeggen dat hij in Tordesillas is verwekt en in Tarragona geboren! Welnu, ik moet je uit de droom helpen, want dit genoegen zal ik je niet doen: grieven mogen in de nederigste harten woede wekken, voor het mijne moet op deze regel een uitzondering worden gemaakt.”

In 1605 schreef Cervantes het eerste deel van Don Quichot. Het was een groot succes maar het tweede deel liet lang op zich wachten. Hierdoor verschenen er meerdere tweede delen die niet door Cervantes waren geschreven. In 1614 werd er een versie van het tweede deel gepubliceerd geschreven door Alonso Fernández de Avellaneda. Deze versie was erg populair. Het bovenstaande fragment is een reactie van Cervantes op dit tweede deel.

Alonso Fernández de Avellaneda was een onbekende schrijver en deze naam was een pseudoniem. Cervantes wist wie deze pseudoniem gebruikte, maar het was de grootste wraak om de naam niet bekend te maken. Vermoedelijk was het de schrijver Lope de Vega omdat hij jaloers was op het succes van Cervantes maar nog het meest op zijn literaire kwaliteiten.

Waarschijnlijk betaalde Lope de Vega een middelmatige schrijver om het boek te schrijven om zo de roem van zijn vijand te schenden. Hoe dan ook zijn de lezers over de hele wereld Avallaneda eeuwig dankbaar omdat het ongetwijfeld de aanzet was voor Cervantes om het tweede deel af te maken. Cervantes kon deze literaire roof niet tolereren. Don Quichot stierf in het laatste hoofdstuk om meer boeken te voorkomen.

Het tweede deel begint met het nieuwe voornemen van Don Quichot om verder te gaan met zijn avonturen samen met zijn schildknaap Sancho Panza. Zo begint het derde vertrek uit zijn dorp. Niettemin verandert onze ridder van gedachte als hij hoort van het bestaan van een tweede deel, de bekende Don Quichot van Avallaneda, waarnaar wordt verwezen als apocrief van het tweede deel. Hierdoor verandert onze echte Don Quichot van koers richting Barcelona. Als gevolg van deze omweg spelen veel gebeurtenissen zich af op weg door het land van Aragon. Critici zijn van mening dat deze route het meest komische deel is en de beste literaire kwaliteiten heeft.

Door de diepgang is het boek meer dan alleen kritiek op de ridderroman en hierdoor is het een van de meest gelezen en bewonderde boeken met miljoenen lezers over de hele wereld. De combinatie van werkelijkheid en fictie zoals in een roman was onbekend in zijn tijd, hierdoor is hij de grondlegger van de moderne literatuur.

Wist je dat:

“Quijotesco” naïef-idealistisch betekent.

Cervantes en Lope de Vega in de dezelfde straat in Madrid woonden, die nu Calle Cervantes heet. Iets wat Lope de Vega verschrikkelijk zou hebben gevonden omdat hun strijd lijkt te zijn gewonnen door Cervantes.

Nietzsche in 1875 schreef dat hij Don Quichot had gelezen tijdens zijn zomervakantie en dat al zijn triestheid niets voorstelde, het boek was voor hem één bitter verhaal.

En la estantería de cada familia Española está el Don Quijote de Cervantes.Blog Instituto Cervantes