Een diagnose is gulzig omdat het ook gezonde eigenschappen beïnvloedt. Welk deel van je persoonlijkheid is “gezond” en welke eigenschap komt voort uit een “psychische ziekte”? Een artikel over de zelfonthulling van een ‘gezonde’ therapeut.
Marsha Linehan is een beroemde Amerikaanse therapeut. Terwijl ze al tientallen jaren als een normale ‘gezonde’ therapeut werkte, onthulde Marsha op haar 68ste dat ze zelf kampte met een borderline persoonlijkheidsstoornis. Zij heeft een therapie ontwikkeld voor mensen met een persoonlijkheidsstoornis of verslaving, de dialectische gedragstherapie (DGT). DGT bestaat uit dingen die ze zelf jarenlang nodig had maar nooit had gekregen.
Hoop
Hoop kan het laatste zijn waar iemand kracht uit put om behandeling te zoeken. Op een dag vroeg een cliënt aan Marsha “Ben je één van ons?” En zij gaf haar pasklare antwoord om de vraag af te kappen: Of een patiënt het vroeg uit hoop, als verwijt of het al wist door een blik op de macramé van vervaagde brand- en snijwonden op haar armen. En ook “Je wilt weten of ik geleden heb?” “Nee, Marsha” antwoordde de cliënt. Ik wil weten of je één van ons bent. Zoals wij. Want als je dat bent, zou het ons allemaal zoveel hoop geven”. Dat was het moment, zegt Marsha Linehan wanneer zij voor het eerst over haar ziekte praat voor een publiek van vrienden, familie en dokters. “Zoveel mensen hebben me gevraagd om met mijn persoonlijke verhaal naar buiten te komen, en ik dacht dit is het moment, ik kan niet sterven als lafaard”.
‘De kloof tussen wie ik was en wilde zijn.’
Zelfdestructie
Op haar 17e werd ze zelf voor het eerst behandeld. Vanwege zelfbeschadiging (automutilatie) belandde ze in een separeercel, waar ze met haar hoofd tegen de muur bonkte. Over deze periode zegt ze: “Mijn ervaring van deze automulatie was dat iemand anders het deed. Het was alsof: “Ik weet dat het gaat gebeuren, ik verlies de controle, kan iemand me alsjeblieft helpen, God waar ben je? Ik voelde me volledig leeg en had geen mogelijkheid om duidelijk te maken wat er gebeurde, geen manier om het te begrijpen”.
Het duurde jaren maar uiteindelijk vond ze in zelfaanvaarding het antwoord. De pogingen om een einde aan haar leven te maken, kwamen voort uit het verlangen naar een leven dat nooit voor haar weggelegd zou zijn. De kloof tussen de persoon die ze was en de persoon die ze wilde zijn, maakte haar wanhopig en haar leven uitzichtloos.
Één van haar behandelaars vertelde Marsha ooit over haar bijzondere gave om veel om andere mensen te geven, ondanks dat ze zichzelf verloren voelde. Haar passie voor anderen zat zo diep als haar eigen eenzaamheid. In de separeer belooft ze zichzelf: als ik eruit kom, kom ik terug om anderen eruit te halen. Zij besloot mensen te helpen die, zoals zij, leden onder zelfdestructie.
Onvoorwaardelijke acceptatie
Een belangrijk onderdeel van haar behandeling is algehele aanvaarding (radical acceptance). Marsha vertelt hierover: “Tijdens therapie besefte ik dat ik de cliënt acceptatie moest leren. Tegelijk bedacht ik dat ik in mijn persoonlijke leven op een of andere manier de mogelijkheid van acceptatie was kwijtgeraakt. Ik moest het zelf ook weer leren en besloot daarvoor naar het klooster te gaan.
‘Ze dwongen je om er halverwege mee te stoppen.’
Wat ik als eerste in het boeddhistische klooster ontdekte, was dat ik had gevonden wat volgens mijn cliënten nodig hadden. Ik twijfelde er geen moment aan, ik wist het onmiddellijk. Acceptatie was precies datgene wat zij nodig hadden en de boeddhisten hadden een manier waarop ik het aan cliënten kon leren.
In Chester Aby was de kernboodschap: probeer de hele tijd alles onvoorwaardelijk te accepteren en verwachtingen en wensen los te laten. Elke ochtend gingen we aan het werk met een opdracht: laat de gedachte los om een klus geklaard te krijgen.
Als je aan het vegen was, moest je bij de bel onmiddellijk stoppen met werken. Ze dwongen je om er halverwege mee te stoppen omdat het jouw behoefte was om het werk af te maken. Het was echt de oefening van loslaten van wat je wilde hebben op elk willekeurig moment. En de herkenning dat je niet altijd hoefde te hebben wat je wilde, dat had ook op een bepaalde manier een grote invloed op de therapie. Zo probeer ik cliënten te leren dat het onderdrukken van wat je wilt niet de manier is.
Verandering
Na mijn tijd in het klooster ontmoette ik een katholieke pastoor. Het was voor mij de eerste keer in mijn leven dat ik sprak met iemand die me echt begreep. Hij raakte het spirituele deel van mij aan, de kern van mezelf, centraler dan iets anders in mij. Dat ik dat inzag, was een geweldige ervaring, het had een vernieuwend effect op mij. Het gaf me een thuis.
Het onvoorwaardelijk accepteren van het moment en je verleden, betekent niet dat je dingen niet probeert te veranderen. Je kunt het komende moment wel veranderen. Onvoorwaardelijke acceptatie is gewoonweg de onvoorwaardelijk acceptatie van de werkelijkheid, het is wat het is. En als je iets wilt veranderen, werk je aan verandering want dat is niet meer dan redelijk. Maar ik denk dat het erg moeilijk is om iets te veranderen zolang je het niet eerst accepteert.”
Deze tekst is gebaseerd op een interview uit de New York Times “Expert on Mental Illness Reveals Her Own Fight”, 23 juni 2011. Daarnaast is gebruikgemaakt van een filmfragment van Marsha Linehan How she learned radical acceptance op Youtube BorderlineNotes.