Op 1 januari 2020 wordt de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet Bopz) vervangen door de Wet Verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz). Ik ging hierover in gesprek met Ton-Peter Widdershoven, Senior jurist bij Stichting PVP. Hij was zijdelings betrokken bij de vormgeving van deze nieuwe wet. Ondanks dat het een serieus en ingewikkeld onderwerp is over droge materie hebben we ook veel gelachen.
Leidt de Wvggz tot een verbetering in de behandeling van mensen met psychische klachten?
Ton-Peter: “Ik zit in het kamp van de voorzichtige voorstanders: het is een verbetering voor de rechtspositie van cliënten. Tenminste theoretisch. Het sleutelwoord is maatwerk: “Wat is het minst ingrijpend voor deze cliënt?” De betrokkene heeft onder de nieuwe wet meer zeggenschap over zijn behandeling. De mogelijkheden om de gedwongen behandeling te laten toetsen door een rechter zijn ook verbeterd. In principe is er een optie bijgekomen: thuis gedwongen behandeld worden. Wil je dit niet, dan bestaat altijd nog de mogelijkheid voor een gedwongen opname in een ziekenhuis.”
Toen ik me ging verdiepen in deze wet, bekroop me het gevoel dat het een verkapte bezuinigingsmaatregel is. Opname in een ziekenhuis is veel duurder dan thuis behandeld worden. Ton-Peter: “Ik zou het een schande vinden als dit het gevolg is van de nieuwe wet. De cliënt moet altijd kunnen kiezen voor een opname. Het kan niet zo zijn dat er geen plek is en hij hierdoor thuis onder dwang behandeld wordt. Het is een keuzemogelijkheid.”
Ton-Peter: “Waar het mij om gaat is dat er een omslag moet plaatsvinden in de manier waarop we nu denken over het behandelen van mensen met psychische klachten. We vinden het heel normaal dat een patiënt gedwongen wordt opgenomen in een ziekenhuis als hij een gevaar vormt voor zichzelf of anderen en geen opname en behandeling wil.”
In hoeverre doet de wet recht aan de wensen van de cliënt?
De wijziging van de naam psychiatrisch ziekenhuis naar accommodatie vond ik verrassend. Als dierenvriend lijkt de nieuwe wet een uitkomst voor mensen met huisdieren. Je kunt dan eventueel thuis blijven en zorgen voor je vijf honden, dat is voor veel mensen erg belangrijk. Ton-Peter: “Maar ik heb ook een collega die er dus juist niet aan moet denken, aan dwang en controle thuis.”Maar is dit wel normaal? Ton-Peter: “Eerlijk gezegd heb ik mezelf die vraag nooit gesteld.” Het is voor mij een vaststaand feit, denk ik. Of je werkt mee aan je behandeling, zo niet dan word je gedwongen opgenomen. Als je daar dan expliciet aan toevoegt, tegen je wil. Dan begint het al te schuren. Het is een ingrijpende beslissing die anderen voor je nemen. Je gaat je huis uit en je komt terecht op een plek waar andere zieke mensen zitten en waarmee je de dag moet doorbrengen. Als je behandeling weigert in het ziekenhuis en dit tot gevaar leidt dan kun je onder dwang behandeld worden waarvan opsluiting in een isoleercel een mogelijkheid is. Toch is er geen enkel verzet vanuit de samenleving. Niemand zegt, dit kan toch niet! Geen betogers voor de deuren van psychiatrische ziekenhuizen. Zo werkt het nu eenmaal, punt. Bovendien is dit het beste voor de patiënt, denkt men. Maar wie bepaalt wat het beste is, de behandelaar, de rechter, de familie of de cliënt zelf? Ton-Peter: “ Ik vind het belangrijk om deze vragen eens op tafel te leggen en om te gaan kijken hoe het anders kan.”
Het wordt een spannende tijd voor de dwangpsychiatrie. Ton-Peter: “Ik ben er nog niet gerust op dat het gaat lopen zoals het zou moeten. Goed toezicht door de inspectie is nodig. De belangrijkste vraag is of de patiënt die dwang en ongewenste bemoeienis straks moet ondergaan er veel beter van wordt. Een andere vraag is wat de gevolgen zullen zijn voor naasten van de cliënt en in breder perspectief de buurt en samenleving.”
Tekst en foto: Mayke Merkx
Cliëntenblad Lister UP 3 * 2019 Thema: Verlies
