De laatste tijd heb ik niet zoveel inspiratie voor mijn blog. Misschien komt het omdat ik binnenkort op vakantie ga. Ik ben in ieder geval tot de conclusie gekomen dat ik niet tegen onzekerheden kan. Van alles en nog wat kan vertraagd zijn, bus, trein, vliegtuig en taxi. Met wat pech bereik ik mijn hotel pas midden in de nacht. De luchtvaartmaatschappij kan gaan staken waardoor ik niet naar huis kan, toch maar extra medicijnen en kleren meenemen. Mijn medicatie wil ik overigens in de kluis bewaren. Een schoonmaakster die wil gaan trippen kan al mijn pillen jatten. Gelukkig heb ik ook een reisverzekering die snel nieuwe pillen regelt. Het kan ook zo zijn dat het hotel op 9 november in rook is opgegaan. Sevilla wordt geteisterd door een orkaan en dagen lang regent het zo hard dat ik niet naar buiten kan omdat de straten ondergelopen zijn. De hotelkamer ligt vol met hondenharen en ’s ochtends word ik vroeg wakker door geblaf. Waarom heb ik in godsnaam een kamer gereserveerd in een hotel waar honden welkom zijn. De foto’s van het hotel kunnen frauduleus zijn, het lijkt op een compleet ander hotel dan ik geboekt heb. Mijn bagage is ook zorgwekkend, hoeveel is 15 kilo? De koffer heb ik al gewogen en weegt 5 kilo, nog maar 10 kilo over voor mijn bagage. Voor elke kilo extra betaal ik tien euro. Dat kan een dure koffer worden.
Vrouwen en kaarten
Sevilla is een doolhof van kleine straatjes. Dagen lang heb ik gezocht naar de plek van mijn hotel op de kaart. Bril maar afgezet omdat ik de kleine lettertjes niet meer zo goed kan zien. “Het ligt links van het flamenco museum en rechts van Casa Pilatos”. Toch bleef mijn hotel onvindbaar. Sinds vandaag weet ik wat het probleem is; de kaart is gedraaid, het noorden ligt op de plek van het oosten. Ik heb hem direct bij het oud papier gegooid, daar word ik alleen maar gek van. Nog twee en een halve week voordat ik op reis ga. De komende tijd zal ik vrij nemen van mijn vakantie, even een dagje zonder reisgidsen, apps en kaarten.
Jeroen Bosch, oftewel Hiëronymus Bosch, werd geboren rond 1450 en groeide op in ’s Hertogenbosch. In deze tijd was het de grootste stad in de Noordelijke Nederlanden.
Hij kwam uit een schilders familie. Jan van Aken (ca.1380-1455) zijn grootvader, verhuisde rond het jaar 1427 van Nijmegen naar ’s Hertogenbosch. Van hem zijn enkele religieuze opdrachten bekend. Over het werk van zijn vader, Antonius van Aken (ca. 1420-1478) weten we niet veel. Het familie atelier was een broedplaats voor de jonge kunstenaar en hij volgde zijn vader op als ambachtsman.
Op 15 juli 1481 trouwde hij met Aleit Vanden Mervenne een vrouw uit een vooraanstaande familie. Hierdoor en door zijn voorname klanten maakte Jeroen Bosch deel uit van de stedelijke elite. Het is zeker dat hij opdrachten kreeg van het kapittel. Hij speelde een belangrijke rol in de stad en was zijn hele leven gelovig. In het jaar 1486 trad hij toe tot het “Illustre Lieve Vrouwe Broederschap”, een vooraanstaand en religieus broederschap in ‘s-Hertogenbosch.
Het werk van Jeroen Bosch is vol sarcasme, spot en droombeelden. Één van de verklaringen hiervoor is dat hij leefde in een wereld vol van geloof in hekserij, alchemie en magie. Verder waren de mensen in de late middeleeuwen geobsedeerd door de mogelijk komst van de Antichrist.
Kunsthistorici denken dat de demonische onderwerpen in zijn werk ook voortkomen uit een literair werk, de Nederlandse versie van “Visio Tundali”, gepubliceerd in ’s Hertogenbosch aan het einde van de vijftiende eeuw. Dit boek beschrijft de reis van Tundali door de hel, het vagevuur en de hemel en zijn ontmoetingen met monsters, slangen, fantasie dieren en de subtiele marteling van de verdoemde zielen. We weten dat Jeroen Bosch dit boek kende omdat hij hieruit een scène schilderde.
Koning Filips II van Spanje(1527-1598) had een grote waardering voor Jeroen Bosch en hij verwierf een groot gedeelte van zijn werk.
Jeroen Bosch overleed op 19 augustus 1516 in´s Hertogenbosch.
De tekeningen
Als tekenaar heeft Jeroen Bosch een ongekend grote reputatie. Hij wordt beschouwd als de eerste Hollandse kunstenaar die de tekenkunst als een op zichzelf staande kunstvorm gebruikte. Hij schilderde veel religieuze schilderijen, maar zijn tekeningen hebben altijd een wereldlijk onderwerp.
Hij brak met de Hollandse traditie om te tekenen met een zilverpen. Geen enkele kunstenaar in Nederland had zo’n vrije stijl van tekenen. Hij gebruikte zijn pen op een spontane manier en tekende zoals de renaissance kunstenaars in Italië.
Indeling van zijn tekeningen
De tekeningen kunnen worden ingedeeld in drie groepen. Ten eerste, de composities om een paneel voor te bereiden, vervolgens kleine snelle schetsen en als laatste tekeningen die zijn uitgewerkt en het karakter hebben van een onafhankelijk kunstwerk.
Een aantal bekende tekeningen van Jeroen Bosch zijn “Het woud heeft oren, en het veld heeft ogen”, “Uilennest” en de “Boommens”. In deze tekeningen kun je zien hoe grandioos hij als tekenaar is.
Invloed in het heden
De invloed van het werk van Jeroen Bosch werkt door tot in het heden. Na 500 jaar, met een kleine nalatenschap blijft hij kunstenaars beïnvloeden. Juan Ibañez bijvoorbeeld, die een korte animatie maakte van het drieluik “De tuin der lusten”. Het is erg bijzonder omdat hij het kunstwerk leven en beweging geeft. Je kunt het zien op de website van El Pais van 3 juli 2012 met de onderstaande link.
Anders dan tegenwoordig is de uil in de Middeleeuwen een symbool voor zonde en waanzin. Het is één van de favoriete dieren van Jeroen Bosch en je kunt de uil bijna altijd in zijn werk terug te vinden.
In de zestiende eeuw kregen de monster van Jeroen Bosch een speciale naam: disparate , dwaasheid.
Jeroen Bosch liet geen dagboek of brieven na. Alles wat we te weten komen over zijn leven en kunstenaarschap komt uit kleine teksten in archieven van ’s Hertogenbosch en de verslagen van “Illustre Lieve Vrouwe Broederschap”.
De zeventiende-eeuwse edelman en dichter Francisco de Quevedo zei over het werk van JeroenBosch: Het is niets meer dan duivels, konten en braguetes.
