Cliëntenblad Lister UP 1 * 2019 Thema: Creativiteit
Bij een opname denk je niet als eerste aan creatieve therapie. Toch kan het een belangrijk onderdeel zijn van de behandeling.
Het belangrijkste doel er- van is het herstel van de patiënt door doen en ervaren. De uitgangspunten zijn de wens en mogelijkheden van de patiënt. Creatieve therapie is een goede manier om dingen op een rij te zetten omdat je daardoor uit het denken kan komen. Zo kan er bijvoorbeeld worden gewerkt aan een verbetering van het zelfbeeld, een verbetering van de stemming, het leren omgaan met emoties of rouwverwerking.
Bij de therapie wordt gebruik gemaakt van diverse materialen en technieken zoals: tekenen, schil- deren, houtbewerking, kleien, tex- tiel en metaal. Het hoofddoel is niet het eindresultaat maar de weg ernaar toe. Creatieve aanleg hoef je niet te hebben.
Bijzonder aan deze therapie is dat de patiënt iets maakt wat tast- baar en concreet is. Je kunt het bewaren, en er later op terug- kijken of het juist wegdoen om een bepaalde periode in je leven af te sluiten.
Voor het thema van deze UP had ik een interview met Wilma. Zij is een van de activiteitentherapeuten
in het UMC Utrecht. Ze werkt er al vele jaren met enthousiasme en plezier. Tijdens ons gesprek wordt duidelijk hoe belangrijk activiteitentherapie is voor het herstel van de patiënt.
Om te beginnen…
Als een patiënt net is opgenomen, toont Wilma de mogelijkheden en laat de keuze aan de patiënt. Mensen zijn vaak overweldigd door alle opties. Haar uitgangs- punt is dat iedereen kwaliteiten heeft. Iedereen kan wel iets doen. Als iemand eerst wil bedenken wat ie gaat doen en alleen een kopje koffie drinkt, dan is dat ook prima. Het kan zo zijn dat iemand gestimuleerd moet worden om iets te gaan doen teneinde de passiviteit te doorbreken en in te gaan tegen het depressieve gevoel van “Ik kan er toch niks van maken”. Wilma stelt dan voor om iets simpels te maken, een armbandje met kralen bijvoorbeeld of mandala’s kleuren. Ze zal echter niets aan iemand opdringen.
De uitkomsten
Ten eerste geeft het ontspanning en afleiding. Verder is het ook
belangrijk voor het herstel van de patiënt omdat de therapie je dichter bij jezelf brengt en het verandering in gang zet. Het geeft nieuwe manieren om oplossingen te vinden en anders met bepaalde situaties om te gaan. Ten slotte draagt het ook bij aan zingeving en invulling.
“Leren experimenteren geeft plezier en ontspanning”
Iemand die altijd alles onder controle wil houden, kan een techniek proberen die alles aan het toeval overlaat. Door de regie los te laten en af te wachten wat het resultaat is. Met een “toevalstechniek” bijvoorbeeld batikken, leer je weer leren spelen en experimenteren en geeft daardoor plezier en ontspanning Er zijn mensen die moeilijk over hun gevoelens kunnen praten. Door creatief bezig te zijn, kunnen zij zich wel uiten. Je maakt op een andere manier contact met jezelf. Het is ook een manier om je
gedachten op een rij te zetten en om te stoppen met piekeren.Soms herinnert de ruimte waar acti- viteiten therapie plaatsvindt aan de middelbare school.
Patiënten krijgen zo het gevoel dat ze moeten presteren; een bepaalde opdracht moeten maken. Het gaat hier niet om een eindresultaat maar om de weg daar naar toe. Het ervaren en inzicht krijgen door de manier waarop je iets maakt. Activiteitentherapie biedt nieuwe manieren om oplossingen te vinden en om anders met bepaalde situaties om te gaan.
Iemand kan heel perfectionistisch zijn of de lat hoog leggen. Dit komt dan ook tot uiting in het dagelijks leven, ook anderen moeten aan hoge eisen voldoen. Dit kan tot problemen leiden in een relatie of op het werk. Je ziet veel karaktereigenschappen naar boven komen als iemand iets aan het maken is. Het is belangrijk dat de patiënt ervaart dat minder ook goed genoeg kan zijn.
Soms leren mensen iets wat ze thuis ook kunnen gaan doen. Zo was er bijvoorbeeld een patiënte die wel kon breien maar niet
kon haken. Ze wilde dat graag leren. Nu ze weer thuis is kan ze daarmee verder gaan.
Groepsdynamiek…
In principe werkt iedere patiënt aan zijn eigen project. Het is bijzonder om te zien dat patiënten geïnteresseerd zijn in elkaars werk. Bij psychische klachten kunnen mensen erg naar binnen gekeerd zijn en afgesloten zijn van de ruimte en mensen om zich heen. Wilma probeert soms de patiënten te stimuleren van elkaar te leren hoe ze iets kunnen maken. De één heeft de expertise en kan de ander iets leren. Dit vergroot het gevoel van eigenwaarde. Doordat iemand anders het werk waardeert krijgt hij een goed gevoel, “ik ben iets en kan iets”.
Eigen ervaring
De eerste keren dat ik deze therapie volgde, zat ik voor me uit te staren in het niets. Ik voelde me leeg en kon geen keuze maken om iets te gaan doen.
Het eerste wat ik maakte kan ik me nog goed herinneren. Het was een variant op Icarus, een schilderij met alleen maar rood, geel en wit met een grote vogel
die zijn vleugels gaat verbranden door de hitte van de zon. In het begin dacht ik dat alles een kunstwerk moest worden. Bij iedere penseelstreek was ik bang om het te verprutsen. Ik voelde me ook erg onzeker omdat ik geen ervaring had met creatieve therapie. Alleen op de middelbare school bij tekenles maar dat was geen succes.
Ik kreeg steeds meer het gevoel dat ik het los moest laten en gewoon moest gaan beginnen met schilderen. De gedachte van het wordt niets veranderde in het wordt altijd wat. Het hoeft ook niet altijd mooi te zijn.
Soms kan ik met woorden niet zeggen wat er in me omgaat. Met een simpele tekening kan ik laten zien wat er met me gebeurt, waarom ik me zo rot voel.
Het kan heel confronterend zijn om te zien wat je maakt. In het begin is het doodeng om je op deze manier te uiten. Uiteindelijk zie je je vooruitgang ook terug in je werk. Van een groot rood geel schreeuwend werk naar een dromerig landschap. Door alle werken bij elkaar te zien, krijg je ook meer inzicht in jezelf.